Nieuws

Gevolgen Wet seksuele misdrijven

23 september 2024

Welke gevolgen heeft de Wet seksuele misdrijven voor het arbeidsrecht?

 

De Wet seksuele misdrijven is per 1 juli 2024 in werking getreden. Een belangrijk gevolg van deze wet is dat een seksuele relatie in een hiërarchische verhouding, zoals een relatie tussen een ondergeschikte en zijn of haar leidinggevende, eerder strafbaar kan zijn.

In dit artikel wordt stilgestaan bij de vraag wat er, voornamelijk ten aanzien van het arbeidsrecht, verandert door de Wet seksuele misdrijven.  

Wat verandert er?

De Wet seksuele misdrijven brengt een verandering aan in de spelregels ten aanzien van contacten van uiteenlopende seksuele aard. Het uitgangspunt van deze wet is instemming en vrije wil. Ongeacht of gesproken kan worden van dwang, wordt seksueel contact dat ongewenst of onvrijwillig heeft plaatsgevonden strafbaar geacht. Als gevolg hiervan is iemand al strafbaar als diegene vermoedt (of kan vermoeden) dat de ander geen seksuele handeling wil en hier niet mee instemt.

De persoon die de seksuele handeling (of poging daartoe) verricht, moet volgens de wet begrijpen dat de andere persoon geen seksueel contact wil als dit duidelijk wordt gemaakt door expliciet verbaal gedrag, zoals huilen, wegduwen en schreeuwen, maar ook door een passieve afwijzing of non-verbale signalen, zoals geen enkele reactie tonen of verstijven. Dit betekent dat het Openbaar Ministerie niet langer aannemelijk behoeft te maken dat er sprake was van geweld, dwang of bedreiging.

Verder wordt in de vernieuwde wet ingegaan op afhankelijkheidsrelaties, zoals tussen een ondergeschikte en een leidinggevende. Er kan sneller worden aangenomen dat er geen sprake is van vrijwillige instemming en dat er dus eerder strafbaarheid ontstaat als het seksueel contact binnen een afhankelijkheidsrelatie betreft.

De bewijslast ligt in dit geval bij de bovengeschikte om aan te tonen dat er wederzijdse instemming was. Indien deze instemming ontbreekt, is er in principe sprake van strafbaarheid.

Daarnaast wordt intimidatie in het openbaar strafbaar. Als seksuele intimidatie wordt bijvoorbeeld gezien: seksuele opmerkingen, nafluiten en het maken of visualiseren van diverse bewegingen van seksuele aard.

Gevolgen voor het arbeidsrecht

Werkgevers zijn verantwoordelijk om hun werknemers tegen elke vorm van seksuele intimidatie te beschermen. Daarom moeten werkgevers heldere richtlijnen hanteren die seksueel grensoverschrijdend gedrag in een ondergeschikte relatie streng verbieden.

Als gevolg van de Wet seksuele misdrijven zal seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer sneller strafbaar zijn, vooral wanneer sprake is van een ongelijkwaardige (afhankelijke) positie of relatie tussen de werkgever (of een leidinggevende) en de ondergeschikte werknemer.

In eerste instantie lijkt de wet niet toepasbaar op seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer, aangezien een werkplek niet als een openbare ruimte wordt gezien. Deze wet is echter wel toepasbaar als er sprake is van seksueel grensoverschrijdend gedrag tijdens bijvoorbeeld een werkborrel in een openbare uitgaansgelegenheid of ten aanzien van seksuele uitingen op een openbaar sociaal media-account van een collega.

Naar verwachting zal de nieuwe wet de positie van de werkgever versterken en de belangen van het slachtoffer meer beschermen. Mogelijk kan ontslag op staande voet ook eerder als gerechtvaardigd worden aangemerkt, aangezien een werknemer die seksueel grensoverschrijdend gedrag vertoont eerder strafrechtelijk veroordeeld kan worden.

Advies

De werkgever en het betreffende slachtoffer (of slachtoffers) kunnen, naast het indienen van een strafrechtelijke aangifte, ook de nodige acties ondernemen via het arbeidsrecht. Zo kan (direct) ontslag worden verleend en kunnen via de civiele rechter schadeclaims worden ingediend.    

Als werkgever is het ter bescherming van uw rechtspositie verstandig om expliciet in uw gedragscode op te nemen dat seksueel contact tussen een ondergeschikte en zijn of haar leidinggevende is verboden. Ook is het raadzaam om hieraan een algeheel verbod op seksuele intimidatie op het werk toe te voegen en daarbij concrete voorbeelden én sancties te noemen.

Over dit onderwerp kan ook aandacht worden besteed tijdens trainingen van en voorlichtingsbijeenkomsten met uw werknemers. Het is immers aan te raden om sancties op te leggen als deze instructies niet worden nageleefd. Daarom adviseren wij om concrete sanctiebepalingen op te nemen in de gedragscode. Het overtreden van deze concrete gedragsregels  kan dan namelijk sneller leiden tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst of ontslag op staande voet. De werknemer geldt dan immers als “gewaarschuwd mens”. Het is daarbij wel van belang dat u zich bij elke casus goed dient te beraden en te laten adviseren of er voldoende grond bestaat voor ontslag. Alle omstandigheden van het geval, waaronder de persoonlijke omstandigheden van de werknemer, moeten daarbij in aanmerking worden genomen.

Voor werknemers geldt: als u eenmaal te maken krijgt met seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer, raden wij u aan om uw werkgever zo spoedig mogelijk hierover te informeren.

Heeft u als werkgever vragen over hoe u uw werknemers zo goed mogelijk kunt informeren over de ontoelaatbaarheid en onwenselijkheid van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer? Bent u van plan om een werknemer, die zich schuldig heeft gemaakt aan dergelijke seksuele intimidatie, (direct) te ontslaan en heeft u daarover vragen? Of heeft u andersoortige vragen over de gevolgen van de Wet seksuele misdrijven op de werkvloer? U kunt in dat geval contact opnemen met één van onze arbeidsrechtspecialisten via de telefoonnummers 0181 - 333 535 (Hellevoetsluis) en 0180 - 820 223 (Ridderkerk).   

< naar het nieuws overzicht